Głównymi jej fundatorami byli książę opolski Bolko I i jego syn Albert Strzelecki. Kościół od chwili powstania miał dwóch patronów: Najświętszą Marię Pannę i św. Jakuba Starszego. Dziś funkcjonuje pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, typowym dla Zakonu Cysterskiego. Cystersi przybyli na ziemie polskie w połowie XII wieku. Pierwsze opactwo cysterskie powstało w Jędrzejowie. Jedną z jego filii był klasztor w Rudach koło Raciborza skąd mnisi przybyli do Jemielnicy w latach 80.XIII wieku. Cystersi zakładali kuźnie wodne, stawy rybne, budowali młyny i browary. W Jemielnicy, znajdującej się na europejskim Szlaku Cystersów, zachował się szczególnie cenny, bo kompleksowy zespół pozostałych po nich budynków wraz z otoczeniem.