Ale przebywając w Olsztynie Kopernik zajmował się nie tylko nauką i administracją. W 1520 roku przygotowywał on miasto do - uwaga! - obrony przez krzyżackim najazdem! Ten nadszedł w z początkiem następnego roku i dzięki sprawnemu zarządzaniu został brawurowo odparty. Wojskom zakonników nie udało się sforsować murów miejskich, a Kopernika okrzyknięto obrońcą Olsztyna.

Charakterystyczny pomnik autorstwa Urszuli Szmyt odsłonięto w 2003 roku, z okazji 650-lecia miasta i 530. urodzin Kopernika. Jedni mówią, że astronom patrzy on w niebo, inni, że na zamek w którym spędził wiele lat swojego życia. Jakby jednak nie było, trudno o lepsze towarzystwo, by wspólnie podziwiać serce starego Olsztyna...